Succes. Status. Een druk sociaal leven.
Toch blijft er iets knagen.
Je voelt dat er méér moet zijn.
Maar je weet niet precies wat.
En dus ga je door.
Werken. Scrollen. Afleiding zoeken.
Tot het moment dat je niet meer kunt ontsnappen.
Viktor Frankl, een Oostenrijkse psychiater, begreep als geen ander wat de essentie van het leven is.
Hij overleefde de Holocaust.
Hij zag de mens in zijn meest onmenselijke toestand.
En hij ontdekte iets cruciaals.
Zelfs in de diepste wanhoop van de concentratiekampen bepaalde betekenis het verschil tussen overleven en opgeven
Zélfs in onmenselijke omstandigheden kon het leven zinvol zijn.
Maar alleen als je wist waarvoor je leefde.
Volgens Frankl draait ons leven
om de zoektocht naar betekenis én het acualiseren hiervan.
Niet naar plezier – zoals Sigmund Freud beweerde, die hij persoonlijk kende.
Niet naar macht – zoals Nietzsche geloofde.
Maar naar iets groters.
Een doel dat verder gaat dan de waan van de dag.
Frankl zag dat mensen zónder betekenis
vervielen in leegte en frustratie.
Ze raakten verstrikt in werk, afleiding,
en oppervlakkige genoegens.
Niet omdat ze dat echt wílden –
maar omdat het makkelijker was dan de confrontatie met zichzelf.
Dit gebeurt volgens Frankl alleen
als een mens niet langer betekenis vindt.
Daarmee zijn de diepste problemen in het leven eerder filosofisch en existentieel dan psychologisch en medisch.
Degene die ook in de ander de zoektocht naar betekenis herkent, overstijgt daarmee de frustratie van het bestaan.
Met het lijden dat hij als ervaringsdeskundige
van de concentratiekampen heeft ondergaan,
concludeerde hij dat – zelfs in de meest absurde,
pijnlijke, volstrekt inhumane situaties –
het leven in potentie zinvol is.
Als je niet mikt op een hoger doel,
dwaal je gemakkelijk af.
Je verliest jezelf in eindeloos werken, social media, de volgende dopamine-hit.
Een cyclus van afleiding.
Een loop die nooit stopt.
Het verdooft je – voelt even goed – tot de leegte weer toeslaat.
Frankl wees op de leegte die mensen voelen
aan het eind van de werkweek.
Vaak een vlucht in het werk, weg van de zoektocht naar betekenis.
Hoe vaak zien we dat niet om ons heen?
Mensen die bang zijn voor de confrontatie
met zichzelf en met het leven.
Die hun zoektocht naar betekenis
permanent uit de weg gaan.
Frankl zag dat mensen zich vastklampten aan het bekende.
Want actie nemen is eng.
Verandering betekent risico.
Maar blijven waar je bent –
is dat niet net zo gevaarlijk?
Zolang je uitstelt, leef je in een illusie van controle.
Maar de realiteit is:
Je hebt niets onder controle – behalve wat je nú kiest.
Het leven is onzeker –
maar dat is precies waarom betekenis telt.
Onverwachte gebeurtenissen zullen altijd plaatsvinden.
Maar wanneer je weet waarom je hier bent –
wordt zelfs het onbekende een pad in plaats van een hindernis.
Niet de controle geeft houvast –
maar de helderheid van je doel.
3 Kierkegaard (1845), 2011, p.101.
4 Kierkegaard (1845), 2011, p.101.
5 Kierkegaard (1845), 2011, p.101.
